ΣΤΟΧΟΙ

Κύριος στόχος του μαθήματος είναι η οικονομική ανάλυση της αρχιτεκτονικής, του ανταγωνισμού και του θεσμικού πλαισίου του χρηματοοικονομικού συστήματος, με έμφαση στον ρόλο των τραπεζών, την σαθρότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος και την τάση για συνεχή αλλαγή.

Με εργαλεία την οικονομική λογική και τις οικονομικές καταστάσεις των τραπεζών και των άλλων χρηματοοικονομικών οργανισμών, το μάθημα παρέχει μία σφαιρική εικόνα του τι

κάνουν οι τράπεζες και γιατί το κάνουν.

Λόγω της πολυπλοκότητας της οικονομικής ζωής, και της συνακόλουθης πολυπλοκότητας των τραπεζικών εργασιών, το μάθημα ακολουθεί διαθεματική προσέγγιση, συνδυάζοντας

στοιχεία από πολλές γνωστικές ενότητες, όπως Διαχείριση Ενεργητικού/Παθητικού Τραπεζών, Τραπεζική Λογιστική, Θεωρία Διαμεσολαβήσεως, Θεσμικό Πλαίσιο & Εποπτεία του Χρηματοοικονομικού Συστήματος, Άσκηση της Νομισματικής Πολιτικής, …

Επιπλέον, είναι μεν εστιασμένο στην πράξη, αλλά παρέχει ισχυρά θεωρητικά/λογικά θεμέλια. Ως αποτέλεσμα, κανένα συμπέρασμα δεν παρουσιάζεται αξιωματικά: Όλα προκύπτουν από την λογική ανάλυση.

Η λογική δε ανάλυση συνίσταται στην εξέταση των κινήτρων και των διλημμάτων τα οποία αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες στο χρηματοοικονομικό σύστημα:  χρηματοδότες, χρηματοδοτούμενοι, ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές, … Βασικό δε συστατικό είναι ότι όλοι είναι έξυπνοι και ορθολογικοί και επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση της ωφελείας τους. Για τις ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές αυτό μεταφράζεται σε μεγιστοποίηση της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου – χωρίς να παραγνωρίζονται τα προσωπικά κίνητρα των στελεχών τους.

Αποτέλεσμα της στρατηγικής αλληλεπιδράσεως όλων των συμμετεχόντων, οι οποίοι στις αποφάσεις τους λαμβάνουν υπ’ όψιν τις πιθανές πράξεις των υπολοίπων, είναι η δομή, οι συμμετέχοντες, τα προϊόντα, οι τιμές και οι ποσότητες των προϊόντων, το θεσμικό πλαίσιο, οι διαδικασίες… Τίποτε στο χρηματοοικονομικό σύστημα δεν είναι τυχαίο. Ούτε στατικό. Σημαντικό, επίσης, ρόλο διαδραματίζει και η ιστορική εμπειρία κάθε χώρας.

Λόγω της προλεχθείσης στρατηγικής αλληλεπιδράσεως, δεν υπάρχουν απόλυτες απαντήσεις στα διάφορα ερωτήματα τα οποία αναφύονται. Η απάντηση συνήθως είναι «εξαρτάται από τις περιστάσεις». Γι’ αυτό η αποτελεσματικότερη λύση συνήθως είναι η παροχή σωστών κινήτρων σε όλους τους συμμετέχοντες και η ενίσχυση των κινήτρων με αξιόπιστες κυρώσεις για όσους δεν ακολουθούν τους «κανόνες του παιχνιδιού».

Επίσης, δεν υπάρχει υποκατάστατο της ανθρώπινης κρίσεως. Ανεξαρτήτως του πόσο ισχυροί γίνονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, θα παραμείνουν εργαλεία για τους εργαζομένους σε τράπεζες και άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα. Δεν θα μπορέσουν να υποκαταστήσουν τους ανθρώπους στις σχετικές αναλύσεις και αποφάσεις.

Εξ ανάγκης, το μάθημα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η σχέση του χρηματοοικονομικού συστήματος με την οικονομική ανάπτυξη, ο ρόλος των χρηματαγορών και των χρηματοοικονομικών διαμεσολαβητών (τράπεζες, …), οι αιτίες και το κόστος των χρηματοοικονομικών κρίσεων, ο ρόλος των πληροφοριών και των κινήτρων.

Αναλύονται, επίσης, οι στόχοι του θεσμικού πλαισίου και η λεπτή «χρυσή τομή» την οποία πρέπει να βρίσκει μεταξύ της αποτελεσματικότητας και της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος. Δίνεται έμφαση στο θεσμικό πλαίσιο το οποίο διέπει τη λειτουργία των τραπεζών, όπως οι Συνθήκες της Βασιλείας ΙΙ & ΙΙΙ, στους περιορισμούς τους οποίους θέτει  στη  λειτουργία  των  τραπεζών  και  στις  ευκαιρίες  (και  πειρασμούς) για ‘regulatory arbitrage’.

Περαιτέρω, γίνεται εκτενής αναφορά σε παθογένειες του χρηματοοικονομικού συστήματος, όπως ‘φούσκες’ στις αγορές ακινήτων και αξιογράφων (asset bubbles) και κρίσεις. Όπως, κατά τη γνωστή παροιμία, η φουρτούνα αναδεικνύει τις αρετές του «καλού καπετάνιου», η ανάλυση των παθογενειών αναδεικνύει την αξία ενός ανεπτυγμένου και καλώς λειτουργούντος χρηματοοικονομικού συστήματος. Βοηθά, επίσης, στην βαθύτερη κατανόηση των χρηματαγορών, καθώς και των επενδυτικών κινδύνων και ευκαιριών σε μία ρευστή, ταχύτατα μεταβαλλόμενη και επιρρεπή σε κρίσεις διεθνή οικονομία.

Η μεγάλη ποικιλία των εξεταζομένων θεμάτων, καθώς και η πολυπλοκότητα των σχετικών  διλημμάτων πολιτικής, δεν αναλύονται επαρκώς σε κάποιο βιβλίο. Γι’ αυτό η μελέτη και οι εξετάσεις θα βασισθούν στις σημειώσεις του διδάσκοντος, ακαδημαϊκά άρθρα, κεφάλαια από επιλεγμένα βιβλία και στις συζητήσεις στην τάξη. Οι τελευταίες θα έχουν συχνά τη μορφή σεμιναρίου όπου η ενεργός συμμετοχή των φοιτητών θα αξιολογείται. Θα χρησιμοποιηθούν, επίσης, πολλές μελέτες της Τραπέζης Διεθνών Συναλλαγών (BIS) και άλλων διεθνών οργανισμών – οι περισσότερες είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ

1. Βαθμολογία:
2. a) Τελική εξέταση ή εργασία: 50%
3. b) Αναλύσεις πραγματικών καταστάσεων (case studies): 50%.

Ο τελικός βαθμός θα προσαυξάνεται έως 10%, ανάλογα με το βαθμό ενεργού συμμετοχής στην τάξη.

2. Για δεδομένα, αναλύσεις και εν γένει επαφή με τον «πραγματικό κόσμο», συνιστάται η συχνή επίσκεψη στις ιστοσελίδες κεντρικών τραπεζών, μεγάλων επενδυτικών τραπεζών, και διεθνών οργανισμών. Ιδιαίτερα συνιστώνται οι κάτωθι ιστοσελίδες:

• www.bis.org Bank for International Settlement Ιδιαίτερη προσοχή σε
  • Quarterly Review: International Banking & Financial Market Developments
  • The BIS Consolidated International Banking Statistics
  • Policy Papers
  • BIS Review
  • Historical Data & Methodology
• www.ecb.int Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ιδιαίτερη προσοχή σε
  • Financial Stability & Supervision publications
• www.euromoney.com Euromoney
• www.thebanker.com The Banker
• Για θέματα ευρωστίας του χρηματοοικονομικού συστήματος, τις εξαμηνιαίες εκδόσεις
  • Financial Stability Review της ΕΚΤ www.ecb.int
  • Financial Stability Report της Τραπέζης της Αγγλίας www.bankofengco.uk
  • Global Financial Stability Report του ΔΝΤ www.imorg

• Για βαθμούς πιστοληπτικής ικανότητος, οικονομικές αναλύσεις, αναλύσεις των χρη- ματαγορών, και πολλά άλλα ενδιαφέροντα θέματα
  • www.standardpoor.com Standard & Poor’s
  • www.moodycom Moody’s
  • www.fitchibca.com Fitch IBCA