Διδάσκων: Απέργης Νικόλαος & Τσούμας Χρήστος
Μάθημα: Ειδικά Θέματα Χρηματοδοτήσεων

Σκοπός του Μαθήματος
Το μάθημα αυτό αποτελείται από δύο συνιστώσες. Στην πρώτη αναλύεται η δομή και εξέλιξη του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η ιδιαιτερότητα και σημασία της τραπεζικής διαμεσολάβησης και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με αυτήν, καθώς και τα βασικά εργαλεία χρηματοδότησης που προσφέρουν οι διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Ετσι οι φοιτητές αποκτούν μια συνοπτική αλλά ολοκληρωμένη εικόνα της διεθνούς αγοράς χρηματοδοτήσεων από τη σκοπιά των χρηματοδοτούντων. Στη δεύτερη παρουσιάζονται θέματα χρηματοδοτήσεων από τη σκοπιά των χρηματοδοτουμένων όπως: άμεσες ξένες επενδύσεις, χρηματοδότηση διεθνών επιχειρήσεων και η λειτουργία του project finance. Η παρουσίαση των θεμάτων γίνεται με τον συνδυασμό θεωρίας και μελετών περίπτωσης (case studies), δίνοντας έτσι έμφαση στην κατανόηση των σύνθετων μηχανισμών λειτουργίας της αγοράς χρηματοδοτήσεων και της εφαρμογής τους στην πράξη.

Υποχρεωτική Βιβλιογραφία
The Economics of Money, Banking and Financial Markets, Frederic S. Mishkin, 9th edition, Pearson. (Μ)

Προαιρετική Βιβλιογραφία
Παγκόσμιες Χρηματοπιστωτικές Αγορές, Ian H. Giddy, μετάφραση Κ. Κουφόπουλος, Εκδόσεις Παπαζήση. (G)
International Financial Management, Eun C., Resnick B. G.. 5th ed. McGraw-Hill, 2009. (IFM)
Project Financing: Asset-Based Financial Engineering, Finnerty, J., 2nd ed. John Wiley & Sons, Inc, 2007. (PF)

Δοµή του Μαθήµατος και Εξέταση
1. Η παράδοση του µαθήµατος θα γίνει σε 12 3-ωρες διαλέξεις.
2. Βαθµολογία: Μία παρουσίαση (στην τάξη) μελέτης περίπτωσης (case study) από το Harvard Business School για την οποία απαιτείται να δηµιουργήσετε οµάδες των 3 ατόµων περίπου, με στάθμιση 40%; Τελική γραπτή εξέταση με στάθμιση 60%.
3. Οι εξετάσεις βασίζονται στις διαλέξεις και στα απαιτούµενα κεφάλαια από την ανωτέρω βιβλιογραφία.
4. Για την αρτιότερη κατανόηση του µαθήµατος και σύνδεση του µε την εφαρµοσµένη πρακτική, συνιστάται να επισκέπτεστε και να αντλείτε σχετικό υλικό από τις παρακάτω ιστοσελίδες σε τακτά χρονικά διαστήµατα.

• http://www.imf.org/ ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (International Monetary Fund)

• Global Financial Stability Report
• Private Market Financing for Developing Countries
• Finance & Development

• http://www.bis.org/ Τράπεζα ∆ιεθνών ∆ιακανονισµών (Bank for International Settlements)

• Quarterly Review: International Banking & Financial Market Developments
• The BIS Consolidated International Banking Statistics
• Annual Report

• http://www.ml.com/ Merrill Lynch – Τράπεζα Επενδύσεων – An Investment Bank.

• Global Research Highlights
• Weekly Economic & Financial Commentary
• Global Economic Trends

• http://www.standardpoor.com/ Standard & Poor’s – A Credit Rating Agency
• http://www.moodys.com/ Moody’s – A Credit Rating Agency
• http://www.fitchibca.com/ Fitch IBCA – A Credit Rating Agency

• http://www.grai.com/ Global Risk Assessment, Inc. – Country Risk Services
• http://www.eib.org/ Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
• http://www.worldbank.org/ Παγκόσμια Τράπεζα
• www.ifc.org International Finance Corporation
• http://www.unctad.org/ United Nations Conference on Trade and Development (Γεωγραφικά χαρακτηριστικά, φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι, Αναλύσεις για άμεσες ξένες επενδύσεις)

Ενημέρωση για ειδήσεις και καθημερινή κίνηση των αγορών

• http://www.ft.com/home/europe
• http://www.economist.com/
• http://www.bloomberg.com/markets
• http://www.reuters.com/

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Πηγές Χρηματοδότησης – Το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Σύστημα

Οικονομική ανάλυση της δομής του χρηματοπιστωτικού συστήματος
Οι ρόλοι του κόστους συναλλαγών και της ασύμμετρης πληροφόρησης
Βασικές πηγές χρηματοδότησης: Χρέος έναντι μετοχικού κεφαλαίου
Το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα
Ιστορική εξέλιξη: Κανόνας του χρυσού – Bretton Woods – Αγορά Ευρωδολλαρίων και Ευρωομολόγων – Παγκοσμιοποίηση και Αγορές Παραγώγων

Πρόσθετη προαιρετική βιβλιογραφία
International Financial Markets, by J. Orlin Grabbe, 3rd edition, Prentice Hall, 1996.

2. Τράπεζες – Διαχείριση Τραπεζικών Ιδρυμάτων – Εποπτεία Τραπεζικού Συστήματος Ισολογισμός τράπεζας γενικά

Κίνδυνοι τραπεζών: Πιστωτικός, επιτοκιακός ρευστότητας, συστημικός
Εκτός ισολογισμού δραστηριότητες των τραπεζών
Οικονομική ανάλυση της εποπτείας των τραπεζών
Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζων
Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) – Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)
Περιγραφή του ΕΣΚΤ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα στο πλαίσιο της ΟΝΕ.

Πρόσθετη βιβλιογραφία
“Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Το Ευρωσύστημα, Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών”, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα,2008. http://www.ecb.int/pub/pdf/other/escb_el.pdf
“Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Ιστορία, Καθήκοντα και Λειτουργίες, Δεύτερη Αναθεωρημένη Εκδοση”, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα,2006. http://www.ecb.eu/pub/pdf/other/ecbhistoryrolefunctions2006el.pdf
“EU Banking Structures”, European Central Bank, 2008. www.ecb.eu/pub/pdf/other/eubankingstructures2008en.pdf
“Η Συμβολή του Τραπεζικού Συστήματος στην Ελληνική Οικονομία”, Ελληνική Ενωση Τραπεζών, 2008. http://www.hba.gr/main/Ereunes-meletes/EllinikoTrapezikoSistima2008s.pdf

3. Κεφαλαιακή Επάρκεια Τραπεζικών Ιδρυμάτων

Τραπεζική εποπτεία, ορισμός εποπτικών ιδίων κεφαλαίων, υπολογισμός σταθμισμένου ενεργητικού, Κανόνες Βασιλείας Ι, ΙΙ και ΙΙΙ

Πρόσθετη βιβλιογραφία
“The New Basel Capital Framework and its Implementation in the European Union”, 2005, European Central Bank, Occasional Paper Series No 42. http://www.ecb.int/pub/pdf/scpops/ecbocp42.pdf
“Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems”, Dec 2010, BIS, http://www.bis.org/publ/bcbs189.htm

4. Διεθνής τραπεζική και Διεθνείς αγορές κεφαλαίων
Εργαλεία χρηματοδότησης: Δάνεια, Έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου, εμπορικά γραμμάτια, πιστοποιητικά κατάθεσης, συμφωνίες επαναγοράς (Repurchase Agreements, repos), Ομόλογα, Ευρωομόλογα

5. Εισαγωγή στη διεθνή αγορά συναλλάγματος
Συναλλαγματικές ισοτιμίες: Ορισμός, τρόπος διαπραγμάτευσης, Spot και προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος, συναλλαγματικός κίνδυνος, συναλλαγματικές ισοτιμίες και πληθωρισμός, συνήκη ισοδυναμίας επιτοκίων.

6. Διεθνείς επενδύσεις και Κίνδυνος Χώρας
Παγκόσμιες τάσεις στις διεθνείς άμεσες επενδύσεις (Foreign Direct Investments)
Τρόποι διεθνών επενδύσεων
Διασυνοριακές εξαγορές και συγχωνεύσεις
Πολιτικός κίνδυνος και κίνδυνος χώρας
Κατηγοριοποίηση και παραδείγματα κινδύνου χώρας
Αξιολόγηση κινδύνου χώρας: Ποιοτική προσέγγιση
Οίκοι αξιολόγησης: Export credit agencies, Credit rating agencies

Πρόσθετη προαιρετική βιβλιογραφία
Country Risk Assessment: A Guide to Global Investment Strategy, Bouchet, Clark & Groslambert., Wiley, 2003.
Activities and Role of Foreign Direct Investors and Exporters, Part One: FDI Trends, Policies, and Prospects. (www.unctad.org/en/docs/wir2010_en.pdf)

7. Διεθνής κεφαλαιακή διάρθρωση επιχειρήσεων και το κόστος κεφαλαίου
Γενικά για το κόστος κεφαλαίου
Το κόστος κεφαλαίου σε κερματισμένες (segmented) έναντι ολοκληρωμένων (integrated) αγορών
Διαφορές του κόστους κεφαλαίου μεταξύ χωρών
Εισαγωγή σε ξένα χρηματιστήρια (cross-border listing)
Η κεφαλαιακή διάρθρωση των θυγατρικών επιχειρήσεων

Πρόσθετη προαιρετική βιβλιογραφία
Bodnar, G., B. Dumas, and R. Marston. Cross-Border Valuation: the International Cost of Equity Capital, in Globalizing: Drivers, Consequences and Implications, INSEAD-Wharton Alliance Volume, Fall 2004. (a working version of the paper is available at: http://knowledge.wharton.upenn.edu/papers/1212.pdf)
Éric Chouinard and Chris D’Souza, The Rationale for Cross-Border Listings, Bank of Canada Review, Winter 2003-2004. (www.bank-banque-canada.ca/en/review/…04/chouinarde.pdf)

8. Προϋπολογισμός διεθνών κεφαλαιακών επενδύσεων (International capital budgeting)
Το υπόδειγμα προσαρμοσμένης παρούσας αξίας (adjusted present value (APV) model)
Προϋπολογισμός κεφαλαιακών επενδύσεων, Η γενικότητα του APV υποδείγματος, Εκτίμηση της μελλοντικής αναμενόμενης συναλλαγματικής ισοτιμίας
Προσαρμογή για τον κίνδυνο (risk adjustment) κατά την ανάλυση προϋπολογισμού κεφαλαιακών επενδύσεων
Ανάλυση ευαισθησίας

Πρόσθετη προαιρετική βιβλιογραφία
“Note on Adjusted Present Value”, HBS 9-293-092, October 1994

9. Διαχείριση Διεθνών Χρηματικών Διαθεσίμων (International cash balances) και Τιμολογιακή πολιτική μεταφοράς κερδών (transfer pricing) – To διεθνές φορολογικό περιβάλλον
Διαχείριση διαθεσίμων διεθνών επιχειρήσεων
Διαχείριση διαθεσίμων στην πράξη
Τιμολογιακή πολιτική μεταφοράς κερδών και σχετικά θέματα
Οι στόχοι και οι τύποι φορολογίας
Εθνικά φορολογικά περιβάλλοντα
Οργανωτικές δομές για μείωση φορολογικών υποχρεώσεων

10. Project Financing: Χρηματοδότες μεγάλων projects – Ανάλυση βιωσιμότητας ενός project.
Ορολογία του project financing
Απαιτήσεις και καταλληλότητα του project financing
Η οικονομική λογική του project financing: Project financing έναντι χρέους – Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Οι ιδιαιτερότητες των «μεγάλων» projects
Κοινοπρακτικά δάνεια (syndicated loans)
Δομή των κοινοπραξιών που χορηγούν τα δάνεια
Πιστωτικός κίνδυνος των project bonds
Ανάλυση βιωσιμότητας ενός project
Τεχνική εφικτότητα και οικονομική βιωσιμότητα
Κίνδυνοι ενός project
Επίδραση των κινδύνων στη χρηματοδότηση

11. Δόμηση και σχεδιασμός χρηματοδότησης ενός project
Σχεδιασμός συμβολαίων και όροι (security arrangements) για τη χρηματοδότηση ενός project
Μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση
Εκτίμηση της δανειακής ικανότητας (borrowing capacity) ενός project
Παράμετροι που επηρεάζουν την αποπληρωμή των δανείων
Προεξόφληση ταμειακών ροών
Εκτίμηση του κόστους κεφαλαίου, ανάλυση IRR και NPV

12. Χρηματοοικονομική μοντελοποίηση και αξιολόγηση του έργου.
Προβολές χρηματορροών (cash flow projections)
Μέτρηση αναμενόμενων αποδόσεων
Ανάλυση ευαισθησίας
Πηγές κεφαλαίων
Διεθνείς αγορές κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση projects
Διεθνείς οργανισμοί χορήγησης κεφαλαίων
Κρατικές πηγές χρηματοδότησης